De mentaliteit van de architect in een Agile wereld (4/7)
Agile werken vraagt van architecten een specifieke instelling om hun werk te doen. Het gaat er niet alleen om agile te doen, maar vooral om ook agile te zijn, als mentaliteit. Enerzijds ben je er om wendbaarheid te borgen door kaders te stellen, anderzijds ben je vaak voortrekker van verandering.
Dat geldt voor de enterprise architect, maar ook voor de architect of architectrol in een uitvoerend zelfsturend team. Samen moet je de governance vormgeven die bewaakt dat je organisatie wendbaar blijft.
Architecten zijn er in alle soorten en maten. Sommige zijn bespiegelend en anderen zijn resultaatgericht. De kracht van een bespiegelende architect ligt in het bewaken van de relatieve positie ten opzicht van andere organisaties in de veranderende omgeving en de resultaatgerichte architect is nodig om de organisatie op de juiste koers op het evolutiepad te houden. Een goede mix van deze kwaliteiten komt de discussie en het resultaat ten goede.
Hoe borg je wendbaarheid? De principes van het Agile manifesto communiceren eerder een noodzakelijke mentaliteit dan dat het een recept is om een agile organisatie neer te zetten. Hoe vertaalt zich dat in de grondhouding van een architect in een wendbare omgeving? Een aantal principes zijn daar in mijn beleving helder in.
Heb een actieve houding
“Verwelkom veranderende behoeftes, zelfs laat in het ontwikkelproces.
Agile processen benutten verandering tot concurrentievoordeel van de klant.”
Dit is het basis uitgangspunt: “change will happen, be prepared”. De zin begint met een werkwoord: ‘verwelkom’. Een actieve houding is cruciaal, als architect-verkenner ga je op zoek naar signalen die een noodzaak tot verandering aankondigen.
Randvoorwaarde voor succes is dat architecten het mandaat moeten krijgen en het draagvlak moeten verdienen als verkenner en gids. De verkenning is pas zinvol als de verkenner een serieuze gesprekspartner in het besluitvormingsproces is. Zonder dat draagvlak word je een roepende in de woestijn.
Stimuleer de dialoog
“De meest efficiënte en effectieve manier om informatie te delen in en met een ontwikkelteam is door met elkaar te praten.”
Neem dit principe ter harte. In gesprek blijven is cruciaal. Zowel binnen je team als met teams over knelpunten, over de consequenties van verschillende opties, of over wat je op het team af ziet komen. Het betekent overigens niet dat er geen geschreven documentatie meer nodig is. Architectuurdocumenten zijn nog steeds belangrijk, maar het is documentatie ter communicatie en ter referentie.
Wees het oliemannetje
“De beste architecturen, eisen en ontwerpen komen voort uit zelfsturende teams.”
Als architect kan je agile teams begeleiden of onderdeel zijn van een agile team. Hoe je je werk ook uitvoert, er bovenop zitten is belangrijk. En dat betekent niet dat je verstikkend werkt, maar juist dat je afstemming binnen het team of tussen teams blijft zoeken. Je bent eerder een oliemannetje dan het alfamannetje.
Motiveer teams om hun eigen ETL-standaarden en datamodellering te ontwerpen. Het nemen van besluiten in een agile team is een collectieve verantwoordelijkheid. Dat betekent niet dat je geen inbreng hebt. Of je nu onderdeel bent van een team of buiten een team staat, je technische en organisatorische kennis kan je juist inzetten om het team te helpen reflecteren op de consequenties van voorliggende opties.
Draag zorg voor consistentie van oplossingen
“Voortdurende aandacht voor een hoge technische kwaliteit en voor een goed ontwerp versterken agility.”
Quality assurance is een belangrijke taak van een architect. Er zijn altijd meer wegen die naar Rome leiden. Het is aan een team om een keus te maken welke weg dat is. Respecteer de keuzes die een team maakt, maar bewaak dat opeenvolgende keuzes tot consistente oplossingen leiden.
Voortschrijdend inzicht is onderdeel van het leerproces van een team. Borg dat reeds opgeleverde functionaliteit wordt aangepast als het ontwerp, design patterns, standaarden of templates veranderen. Refactoring is geen verspilde moeite, maar stelt het wendbaar blijven zeker.
Verdedig het recht van een team om kwaliteit te leveren, als architect bied je in de politieke arena van de organisatie vaak het tegengeluid tegen korte termijn resultaatgericht denken.
Wees vaandeldrager van het motto ‘de kunst van de eenvoud’
“Eenvoud, de kunst van het maximaliseren van het werk dat niet gedaan wordt, is essentieel.”
Beoefen de kunst van het balanceren. Het gaat om het zorgvuldig bewaken van het wankele evenwicht tussen op tijd precies datgene leveren dat nodig is en toekomstige aanpasbaarheid van het gehele informatie-ecosysteem. Dit laatste is gebaat bij een hoge technische kwaliteit en een goed ontwerp. Dat mag er echter niet toe leiden dat het structureel tijdig leveren van functionaliteit in gevaar komt.
In het helpen vormgeven van het evolutiepad is nee zeggen ook een optie, zolang je maar draagvlak blijkt zoeken en communiceert in consequenties die te begrijpen zijn voor je gesprekspartners.
Een evolutiepad verloopt niet recht en is geen zesbaanssnelweg. Sterker nog, shortcuts zijn vaak nodig om in een constant tempo te kunnen blijven leveren.
Niets is echter zo permanent als tijdelijk. We zijn met z’n allen heel agile door het nemen van tijdelijke afslagen, maar we zijn doorgaans niet zo goed in de oplossing weer op het juiste pad terugbrengen. Terwijl hier toch de crux van het wendbaar blijven ligt.
Deels is dit de schuld van architecten zelf, doordat ze niet altijd voldoende tegengas geven. Durf een streep in het zand te zetten. Bijvoorbeeld door budget te vragen voor de weg terug en door consequenties van het afwijken te vertalen in termen van niet behaalde doelstellingen of business value.
Je wordt gehoord wanneer je laat blijken te begrijpen wat haalbaar is binnen de context van een organisatie en wanneer je zelf de nodige wendbaarheid aan de dag legt, zonder daarbij concessies te doen aan het vermogen van de organisatie om te blijven evolueren. Architecten zijn geen politieagenten, architecten werken actief aan het borgen van de samenhang in oplossingen om het bereiken van de organisatiedoelstellingen op lange en korte termijn mogelijk maken. Dat is governance.
Als je niet steeds in een Groundhog Day situatie wilt komen helpt het om het architectuurdenken in te bedden in de manier van werken van zelfsturende teams. Uiteindelijk levert dat de organisatie het meest op. Het markeert de stap van Agile doen naar Agile zijn.